Programy ochrony środowiska zgodne z ideą ecodesign

Podejmując kroki względem działań termomodernizacyjnych w budynku mieszkalnym, należy uprzednio zaznajomić się z konkretnymi wymogami dotyczącymi przygotowania do procesu ograniczania strat energii. Pojęciami, które wobec tego powinno się znać, będzie z pewnością audyt energetyczny budynku, premia termomodernizacyjna, program
gospodarki niskoemisyjnej oraz program STOP SMOG. W poniższym artykule rozwiejemy  ewentualne niejasności, aby ułatwić przystąpienie do programów zgodnych z założeniami ecodesignu i gospodarki niskoemisyjnej, które przyczynią się do ochrony środowiska. 

Audyt energetyczny budynku i program STOP SMOG a premia termomodernizacyjna

Wspomniana premia termomodernizacyjna jest możliwym do uzyskania narzędziem procesu, którego celem jest ograniczanie zapotrzebowania na energię. Premia jest swoistą dotacją, która ma za zadanie wspomóc gospodarstwa dążące do termomodernizacji budynku, aby osiągnąć efekt zmniejszenia zużycia energii. Jest ściśle związana z audytem energetycznym budynku, który określa z kolei jaką wartość premii powinno się przyznać na daną inwestycję. Przyjrzyjmy się zatem procesowi termomodernizacji po kolei. 

Początkowym etapem jest wykonanie już audytu energetycznego budynku, w którym chcemy osiągnąć mniejsze straty energetyczne. Polega on na sporządzeniu ekspertyzy, w której zawarte są wytyczne, zarówno techniczne, jak i finansowe, działań, których celem jest zmniejszenie zapotrzebowania na energię w danym budynku. Jest on przeprowadzany, aby wskazać możliwie najkorzystniejsze, a jednocześnie optymalne i opłacalne zasady postępowania do osiągnięcia celu. Audyt energetyczny zlecany jest w celu wyeliminowania ryzyka fiaska inwestycji w skutek nieoptymalnej i nieopłacalnej termomodernizacji, której brak realnego przełożenia na efektywność energetyczną budynku. 

Skupmy się więc na przebiegu audytu. Audyt energetyczny budynku może być wykonywany przez doradcę energetycznego bądź audytora posiadającego wiedzę techniczną z dziedziny energetyki, inżynierii środowiska, budownictwa, a także odpowiednie kursy. Kompletna lista osób uprawnionych do wykonywania wspomnianego audytu dostępna jest na stronie internetowej Zrzeszenia Audytorów Energetycznych i na stronie Krajowej Agencji Poszanowania Energii. Zadaniem audytora jest przeprowadzenie audytu energetycznego w taki sposób, aby możliwie jak najbardziej klarownie określić metody termomodernizacji na podstawie obecnego stanu budynku w danym projekcie. 

Elementami podległymi pod audyt energetyczny są:

• przegrody zewnętrzne tj. ściany, dachy i stropodachy;
• okna;
• instalacje grzewcze, wentylacyjne i klimatyzacyjne oraz ciepłej wody użytkowej;
• oświetlenie;
• możliwość zastosowania w procesie termomodernizacji dostępnych źródeł energii odnawialnej w tym:
  • pomp ciepła,
  • kolektorów słonecznych,
  • instalacji fotowoltaicznej,
  • biomasy, 
  • energii wiatrowej, wodnej i innych.

Wyróżnić można poszczególne etapy audytu energetycznego budynku, w zależności od podejmowanych czynności. Wyniki audytu mają wpływ na wysokość premii
termomodernizacyjnej.

Audyt energetyczny 

Realizowany jest na podstawie oględzin budynku, oceny jego dokumentacji technicznej, a także rozmów z inwestorem odpowiedzialnym za projekt. Celem przeprowadzanego audytu wstępnego jest udzielenie odpowiedzi na poniższe pytania. Celem przeprowadzenia wstępnego audytu energetycznego jest uzyskanie odpowiedzi na poniższe pytania:

• ile będzie kosztowała termomodernizacja? 
• ile energii można zaoszczędzić?
• na jaki zakres działań będzie stać inwestora?

A następnie przedstawienie propozycji konkretnych rozwiązań, które można podzielić na 3 kroki:

• krok 1 - ograniczanie strat ciepła w budynku, dzięki wykonanej izolacji;
• krok 2 - wykorzystanie odnawialnych źródeł energii do pozyskania energii niezbędnej dla użytkowania budynku;
• krok 3 - poszukiwanie możliwości ograniczenia zużycia energii, dzięki bardziej optymalnemu korzystaniu z dostępnych zasobów.  

Po wykonaniu audytu energetycznego budynku, możliwe jest ubieganie się o wspomnianą premię termomodernizacyjną lub dotacje unijne. Mówiąc o premii termomodernizacyjnej, dodać należy, iż jest ona finansowana ze środków krajowych, tj. przez Bank Gospodarstwa Krajowego odpowiedzialny za ustalenie jej wysokości i wypłatę świadczeń celowych. Aby możliwe były przyznanie premii termomodernizacyjnej, oprócz rzetelnie wykonanego audytu energetycznego budynku, należy spełnić szereg warunków takich jak:

• zmniejszenie zapotrzebowania energetycznego budynku o konkretną wartość tj.
  • o 10% zmniejszone powinno zostać zapotrzebowanie energetyczne budynku, jeśli poddawany zmianie jest tylko system grzewczy;
  • o 15 % zmniejszone zapotrzebowanie energetyczne budynku, jeśli modernizacja występuje w budynku zbudowanym po 1984 roku;
  • o 25% zmniejszone zapotrzebowanie energetyczne budynku w innych przypadkach, a także jeśli inwestycji dotyczą lokalnych źródeł ciepła;
  • o 20% zmniejszone zapotrzebowanie energetyczne budynku z lokalnymi źródłami energii, jeśli podłączony jest do scentralizowanego źródła.
• wypłacenie premii przez BGK możliwe jest tylko w przypadku, gdy inwestycja finansowana jest za pomocą wniosku kredytowego, w innym przypadku środki nie będą mogły być przyznane;
• o przyznanie premii termomodernizacyjnej wystąpić mogą zarówno osoby prywatne, jak i jednostki samorządu terytorialnego, osoby fizyczne, a także wspólnoty mieszkaniowe;
• wykonany audyt energetyczny budynku musi zostać dołączony do wniosku kredytowego wraz ze składanym wnioskiem o dotację;
  • kredyt udzielany jest przez bank, tylko i wyłącznie, gdy BGK uzna przedstawiony audyt i wniosek za prawidłowe.

Program STOP SMOG

Kolejnym pojęciem, które należy przytoczyć mówiąc o premii termomodernizacyjnej i audycie energetycznym budynku jest program STOP SMOG działający w latach 2019-2024. Głównym celem celem programu jest wsparcie niezamożnych domów jednorodzinnych, w zakresie finansowania wymiany/likwidacji znajdującego się aktualnie w budynku źródła ciepła, celem wykonania termomodernizacji. Kolejnym efektem będącym założeniem programu STOP SMOG jest podłączenie danego budynku, podlegającego inwestycji, do centralnej sieci ciepłowniczej lub gazowej.

Program STOP SMOG działa w oparciu o podstawę prawną Ustawa z dnia 6 grudnia 2018 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw i Rozporządzenie Ministra Przedsiębiorczości i Technologii z dnia 15 marca 2019 r. w sprawie wzoru oświadczenia o środkach własnych i zasobach majątkowych osoby ubiegającej się o realizację przedsięwzięcia niskoemisyjnego. 

Omówić należy także warunki przystąpienia do danego programu, a mianowicie:

• jednostką wnioskującą w przypadku wspomnianego projektu jest gmina, która otrzymuje do 70% dofinansowania kosztów z budżetu państwa;
• minimum 50% energii powinno zostać finalnie zaoszczędzone;
• minimum 80% domów generujących niską emisję powinno być objęte projektem w danej gminie, aby brała ona udział w programie STOP SMOG.

Program Mój Prąd i Czyste Powietrze - w trosce o Twoją kieszeń i ochronę środowiska

Kolejnymi programami biorącymi udział w walce o postępowanie zgodnie z programem ochrony środowiska i gospodarki niskoemisyjnej, oprócz wspomnianego wcześniej programu Smog Stop, są Mój Prąd i Czyste Powietrze. Każdy ze wspomnianych programów finansowany jest z jednostki zwanej Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW). Omówmy zatem poszczególne programy i ich aspekty. 

Program Mój Prąd dotyczy instalacji elektrycznych PV o mocy 2-10 kW, nad którymi praca nie została zakończona przed 23.07.2019, natomiast zostanie ukończona przed dniem złożenia wniosku o dofinansowanie z tytułu programu. Głównym założeniem programu jest dofinansowanie w kwocie do 50% kosztów kwalifikowanych (tj. kosztów łącznych branych pod uwagę) realizowanej mikroinstalacji. Maksymalna możliwa do uzyskania dotacja to 5 tysięcy złotych na jedną inwestycję. Wnioskodawcą w programie Mój Prąd może być każda osoba fizyczna spełniająca następujące warunki:

• wytwarza na własne potrzeby energię elektryczną,
• ma zawartą kompleksową umowę, która reguluje kwestie wprowadzenia do sieci energii wytworzonej w zakresie mikroinstalacji gospodarstwa domowego.

Program Czyste Powietrze realizowany z kolei jest w latach 2018-2027, w którego założenia realizacji wchodzi:

• wymiana wentylacji mechanicznej,
• wymiana starych źródeł ciepła i zakup nowych źródeł ciepła,
• docieplenie przegród budynku,
• wymiana okien i drzwi, 
• instalacja odnawialnych źródeł energii jak kolektory słoneczne i panele fotowoltaiczne.

Idea projektu opiera się na korzystnym kredytowaniu podejmowanych inwestycji, a także jednoczesnym przyznawaniu dotacji w odpowiednich proporcjach zależnych od kwoty średniego miesięcznego dochodu na osobę. Aby przystąpić do programu należy spełnić podstawowe warunki jak:

• dla wszystkich budynków:
  • wymiana bądź montaż własnego źródła ciepła jest możliwa, gdy podłączenie do centralnej sieci ciepłowniczej nie jest możliwe;
  • wymiana kotła na paliwo stałe realizowana jest tylko pod warunkiem iż nie ma możliwości bądź uzasadnienia dla podłączenia do sieci gazowniczej.
• dla nowych budynków:
  • finansowany jest zakup i montaż źródła ciepła z przyłączami i niezbędnymi instalacjami wraz z odzyskaniem ciepła bądź mikroinstalacja fotowoltaiczna i kolektory słoneczne;
  • zakup nowego źródła ciepła możliwy jest tylko wtedy, gdy przegrody obecne w budynku spełniają już teraz bądź spełniać będą wymogi zgodne z warunkami technicznymi inwestycji.

Program gospodarki niskoemisyjnej

Jest programem mającym na celu ochronę środowiska oraz przeciwstawienie się smogowi. Wysokie zanieczyszczenie powietrza jest w szczególności zauważalne w dużych aglomeracjach, gdzie ilość spalin samochodowych oraz innych substancji szkodliwych są znacznie większe. Program gospodarki niskoemisyjnej dąży do rozpoznania poprzez inwentaryzację, stanu systemów grzewczych będących źródłem ogrzewania gospodarstw domowych. Następnie program umożliwi wymianę wysokoemisyjnych systemów grzewczych na niskoemisyjne. Zabiegi te przyczynią się do zmniejszenia ilości substancji emitowanych w powietrze podczas ogrzewania miejsc zamieszkania. W celu podjęcia działań programu gospodarki niskoemisyjnej, konieczne jest wykonanie przez władze miasta planu gospodarki niskoemisyjnej – jest to dokument określający wizje rozwoju w celu osiągnięcia korzyści dla środowiska, społeczności oraz środowiska ekonomicznego. Zwiększenie efektywności energetycznej i skuteczność programu gospodarki niskoemisyjnej jest możliwe wyłącznie dzięki strategii i szczegółowej realizacji planu działania.

Dotacje unijne na ochronę środowiska i gospodarkę niskoemisyjną 

Działając na rzecz ochrony środowiska w obrębie własnego domostwa i okolic, warto zapoznać się także z Regionalnymi Programami Operacyjnymi finansowanymi ze środków unijnych w ramach idei ecodesignu i eliminacji niskiej emisji na skalę całej Unii Europejskiej. Dotacje unijne na działania związane z ochroną środowiska uzyskać można na szereg aspektów, których podział dostępy akurat w województwie śląskim prezentowany jest poniżej:

• ochrona środowiska;
• efektywne zasoby;
• efektywność energetyczna;
• odnawialne źródła energii;
• gospodarka niskoemisyjna.

Każdy z omówionych programów i możliwości dofinansowań to krok w kierunku mniej zanieczyszczonej planety i czystszego środowiska, o którego stan walka powinna być wspólna. Wbrew pozorom podjęcie kroków eliminujących niską emisję i dbających o idee ecodesignu nie jest wcale takie trudne i wymagające, dzięki obecności jednostek wyspecjalizowanych we wspieraniu osób zainteresowanych złożeniem wniosku o dofinansowanie krajowe czy dotacje unijne na rzecz ochrony środowiska. Zacznijmy dbanie o lepsze dziś i lepsze jutro wspólnie!

Premia i ulga termomodernizacyjna

Termomodernizacja to sposób na ograniczenie kosztów eksploatacji budynków, zwiększenie komfortu ich użytkowania, a w efekcie jest jednym ze sposobów na pozbycie się smogu.

Premia termomodernizacyjna jest przeznaczona dla inwestorów, którzy zdecydowali się na działanie termomodernizacyjne i remontowe przy wzięciu kredytu. Mówiąc o inwestorach, można myśleć, o każdym nie zważając na status prawny. Premia termomodernizacyjna nie obejmuje jedynie jednostek budżetowych oraz samorządowych zakładów budżetowych. Na dofinansowanie przewidziane w ramach tej premii mogą liczyć m.in. zarządcy lub właściciele budynków mieszkalnych, budynków użyteczności publicznej i lokalnych sieci ciepłowniczych.

Premia termomodernizacyjna przyznawana jest przez Bank Gospodarstwa Krajowego po , aby ją dostać, konieczna jest pozytywna pozytywnej weryfikacja weryfikacji audytu energetycznego.

Wymogi i cele ulgi termomodernizacyjnej

Ulga termomodernizacyjna polega na odliczeniu od swojego dochodu kosztów obejmujących realizację przedsięwzięcia termomodernizacyjnego. W wymogach jasno określono, że odliczyć można tylko wydatki, które uwzględniono w audycie energetycznym. Taka decyzja może skutkować efektywniejszą i bardziej rozpowszechnioną termomodernizacją.

Ulga termomodernizacyjna może objąć:

• materiały budowlane instalacji grzewczej i ogrzewania elektrycznego,
• montaż pompy ciepła,
• montaż instalacji fotowoltaicznej,
• kocioł gazowy kondensacyjny,
• węzeł cieplny wraz z programatorem temperatury,
• wykonanie audytu energetycznego budynku jeszcze przed zrealizowaniem przedsięwzięcia termomodernizacyjnego,
• montaż kolektora słonecznego.

Odliczenie powinno zostać wykonane w zeznaniu za rok, w którym zainwestowano w przedsięwzięcie termomodernizacyjne. Kwota odliczenia nie może być wyższa niż 53 000 zł. Istotną informacją jest też to, że ulga przysługuje tylko właścicielom lub współwłaścicielom budynków jednorodzinnych.

Kto przeprowadza audyt energetyczny?

Audyt energetyczny wykonywany jest przez wykwalifikowanego do tego audytora lub doradcę energetycznego.

Co na celu ma audyt energetyczny?

Celem audytu energetycznego jest określenie stanu technicznego budynku oraz ponoszonych kosztów energii niezbędnej do przygotowania ciepłej wody, ogrzewania oraz wentylacji.

W dalszej części informuje on o tym, co należy zmodernizować lub całkowicie zmienić, aby poprawić warunki mieszkalne z korzyścią dla lokatorów oraz środowiska.

Audyt uwzględnia również sposób modernizacji oraz jej koszty i efekty. To znakomity sposób na zaoszczędzenie pieniędzy wydawanych na energię.