1 lipca br. wchodzi w życie nowy obowiązek nałożony na osoby władające budynkami do składania w urzędach gmin deklaracji o źródłach ogrzewania budynków. Dane na temat źródeł ogrzewania mają trafić do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (CEEB). Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków powstała na mocy ustawy z 28.10.2020 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw.

Każdy właściciel czy zarządca budynku został zobligowany do złożenia deklaracji o urządzeniach zapewniających ciepło i będzie miał na to 12 miesięcy w przypadku źródeł uruchomionych przed 1 lipca. Natomiast w przypadku nowych obiektów obowiązek ten należy spełnić w ciągu 14 dni, licząc od dnia, w którym rozpocznie się legalne użytkowanie budynku, a więc po dniu kiedy zgłoszenie o zakończeniu budowy stało się skuteczne lub decyzja o pozwoleniu na użytkowanie ostateczna.

Wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast mają obowiązek wprowadzenia danych i informacji z deklaracji do CEEB w terminie 6 miesięcy od dnia otrzymania deklaracji dotyczącej źródła ciepła lub źródła spalania paliw już istniejących oraz w terminie 30 dni od dnia otrzymania deklaracji dotyczącej pierwszego uruchomienia tych źródeł.

CEEB jest ogólnopolskim systemem zbierającym dane na temat źródeł ciepła, co ma się w przyszłości przyczynić do poprawy stanu technicznego a tym samym do poprawy stanu powietrza. W systemie są zbierane informacje na temat źródeł emisji w sektorze komunalno-bytowym: indywidualne gospodarstwa domowe, niewielkie, lokalne kotłownie, warsztaty i zakłady usługowe. CEEB umożliwia także zbieranie danych dotyczących stanu energetycznego budynków oraz informacji o formach pomocy publicznej przyznanych na termomodernizację lub wymianę kotłów w budynkach.

Aby złożyć deklarację on-line trzeba mieć profil zaufany lub e-dowód. W deklaracji osoba zobowiązana wskazuje podstawowy zakres danych dotyczący jego budynku. Dla osób, które nie mogą złożyć deklaracji drogą cyfrową, istnieje możliwość złożenia jej w sposób tradycyjny, czyli albo osobiście w urzędzie gminy właściwym dla miejsca budynku, albo wysyłając pocztą na adres tego urzędu. Niedopełnienie obowiązku podlega grzywnie w wysokości nawet do 5000 zł. Nie są natomiast przewidziane sankcje za błędne wprowadzenie danych, bowiem prawidłowość wprowadzonych danych zostanie zweryfikowana przez osoby dokonujące inwentaryzacji budynku podczas innych czynności (np. przez kominiarza).

Centralna Ewidencja Emisyjności Budynków - obowiązki właścicieli i zarządców budynków oraz JST w 2021

Od 1 lipca 2021 r. każdy właściciel lub zarządca budynku jest zobowiązany złożyć do właściwego urzędu gminy deklarację o źródłach ciepła lub źródłach spalania paliw. Deklaracja trafi do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków (dalej: CEEB). Powołanie CEEB nastąpiło na mocy ustawy z dnia 28 października 2020 r. o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz niektórych innych ustaw.

1.Wprowadzenie

Do ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz o centralnej ewidencji emisyjności budynków - dalej u.w.t.r. wprowadzono szereg obowiązków, wynikających z utworzenia wspomnianej ewidencji, obciążających różne podmioty. CEEB jest prowadzona przez ministra właściwego do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa (obecnie minister rozwoju, pracy i technologii). Gromadzone są w niej informacje i dane wskazane w art. 27a ust. 2 u.w.t.r.). Są to informacje dotyczące przede wszystkim:

• źródła ciepła przeznaczonego do ogrzewania budynku lub lokalu,
• źródła energii elektrycznej, wykorzystywanego na potrzeby budynku lub lokalu w celu ogrzewania lub podgrzania wody użytkowej,
• źródła spalania paliw (np. piece) o nominalnej mocy cieplnej mniejszej niż 1 MW, niewymagające uzyskania decyzji administracyjnej lub dokonania zgłoszenia,
• wyników enumeratywnie wymienionych kontroli związanych z ogrzewaniem i stanem przewodów kominowych,
• przekazanej właścicielowi budynku premii termomodernizacyjnej lub premii remontowej,
• udzielonego dofinansowania w związku z termomodernizacją, remontem, ochroną powietrza oraz wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii,
• pobierania dodatku mieszkaniowego, dodatku energetycznego i zasiłku celowego na ogrzewanie,
• danych personalnych właścicieli lub zarządców budynków lub lokali.

Dane te pochodzą z deklaracji składanych przez właścicieli budynków lub lokali. Dzień wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających złożenie deklaracji o źródłach ciepła lub źródłach spalania paliw z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego obsługującego CEEB określono na dzień 1 lipca 2021 r.

2. Nowe obowiązki właściciela oraz zarządcy budynku lub lokalu

Od dnia 1 lipca 2021 r., zgodnie z art. 27g ust. 1 u.w.t.r., właściciel lub zarządca budynku lub lokalu ma obowiązek złożyć deklarację o źródłach ciepła wykorzystywanego na potrzeby budynku lub lokalu lub źródłach spalania paliw.

Co do zasady nowy obowiązek dotyczy właścicieli budynków lub lokali, nie zaś podmiotów dysponujących innymi tytułami prawnymi do lokalu np. najemców. Jeżeli jednak w budynku występuje wspólne źródło ciepła, a budynek ma zarządcę to wówczas zarządcą będzie zobowiązany do złożenia deklaracji, nie zaś właściciel. Zwrócenia uwagi wymaga fakt, że obowiązki obciążające właściciela powinny zostać rozszerzone także na współwłaścicieli. Współwłaściciele odpowiadają w tym przypadku solidarnie.

Analizując aspekt przedmiotowy podkreślenia wymaga, że do źródeł ciepła należy zaliczyć także zasilanie z sieci ciepłowniczej. Pod pojęciem źródła spalania paliw rozumie się natomiast część instalacji spalania paliw będącą stacjonarnym urządzeniem technicznym, w którym następuje utlenianie paliw w celu wytworzenia energii. Istotne jest to, że nominalna moc źródeł ciepła musi być mniejsza niż 1 MW. Jednocześnie obowiązek złożenia deklaracji dotyczy źródeł, które nie wymagają uzyskania pozwolenia zintegrowane ani pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo zgłoszenia organowi ochrony środowiska.

Deklarację składa się w terminie 14 dni od dnia pierwszego uruchomienia tego źródła ciepła lub źródła spalania paliw. Z kolei w odniesieniu do źródła ciepła lub źródła spalania paliw, eksploatowanych w dniu ogłoszenia komunikatu Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie określenia dnia wdrożenia rozwiązań technicznych umożliwiających złożenie deklaracji o źródłach ciepła lub źródłach spalania paliw z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego obsługującego centralną ewidencję emisyjności budynków, czyli w dniu 25 marca 2021 r. deklarację należy złożyć nie później niż w terminie 12 miesięcy od dnia ogłoszenia tego komunikatu.

Zasygnalizować należy także, że w przypadku zmiany danych w postaci liczby i rodzaju eksploatowanych w obrębie nieruchomości źródeł ciepła lub źródeł spalania paliw oraz danych przeznaczeniu tych źródeł i wykorzystywanych w nich paliwach na podmioty zobowiązane do składania deklaracji nałożono także dodatkowy obowiązek w postaci złożenia nowej deklaracji. Obowiązek ten należy zrealizować w terminie 14 dni od dnia, w którym zaistniała zmiana.

Deklarację należy złożyć składa do wójta, burmistrza lub prezydenta miasta w postaci pisemnej lub elektronicznej, za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Środkami komunikacji elektronicznej są rozwiązania techniczne, w tym urządzenia teleinformatyczne i współpracujące z nimi narzędzia programowe, umożliwiające indywidualne porozumiewanie się na odległość przy wykorzystaniu transmisji danych między systemami teleinformatycznymi. Zalicza się do nich zatem przede wszystkim pocztę elektroniczną.

Treść deklaracji została określona w art. 27g ust. 3 u.w.t.r. Podmiot składający deklarację, czyli właściciel lub zarządca budynku lub lokalu powinien w niej zawrzeć:

• imię i nazwisko albo nazwę oraz adres miejsca zamieszkania lub siedziby,
• adres nieruchomości, w obrębie której eksploatowane jest źródło ciepła lub źródło spalania paliw,
• numer telefonu, jeżeli ma,
• adres poczty elektronicznej, jeżeli ma,
• informacje o liczbie i rodzaju eksploatowanych w obrębie nieruchomości źródeł ciepła lub źródeł spalania paliw oraz o ich przeznaczeniu i wykorzystywanych w nich paliwach.

Zgodnie z art. 27g ust. 6 u.w.t.r. minister właściwy do spraw budownictwa, planowania i zagospodarowania przestrzennego oraz mieszkalnictwa w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw klimatu powinien określić wzór formularza deklaracji w formie dokumentu elektronicznego w rozumieniu ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne. Stosowne rozporządzenie nie zostało jednak dotychczas wydane. Należy podkreślić, że będzie ono dotyczyć wyłącznie wersji elektronicznej. Do czasu wprowadzenia możliwości składania deklaracji w formie elektronicznej należy ją zatem składać w formie pisemnej, zgodnie z wytycznymi co do niezbędnych elementów deklaracji wynikających z przepisów, które zostały wskazane powyżej.

Niezłożenie deklaracji w terminie jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny w wysokości od 20 do 5.000 złotych. Z kolei sprawca, który złożył deklarację po terminie, jeżeli złożenie deklaracji nastąpiło przed dniem, w którym wójt, burmistrz lub prezydent miasta powziął wiadomość o popełnieniu wykroczenia dopuszcza się wykroczenia, lecz nie podlega karze. Nie ulega wątpliwości zatem, że ignorantia iuris nocet, lecz jeżeli jeszcze przed reakcją organu dokonamy złożenia deklaracji, unikniemy kary (tzw. czynny żal).

Należy zwrócić uwagę, że nowelizacja nie przewiduje natomiast sankcji za podanie w deklaracji niekompletnych lub nieprecyzyjnych, a przez co zazwyczaj błędnych danych, które następnie zostaną uwzględnione w ewidencji. Co istotne, dane podane w deklaracji będą podlegały weryfikacji przez specjalistów (np. kominiarzy), którzy będą w stanie wykryć nieprawidłowości i wówczas dokonają zmodyfikowania danych wskazanych przed podmiot składający deklarację.

3. Nowe obowiązki organów jednostek samorządu terytorialnego

Nowe obowiązki wprowadzone w związku z funkcjonowaniem CEEB wynikają z tego, że podmioty składające deklaracje czynią to na ręce wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Organy te zostały zobowiązane do wprowadzenia do CEEB danych i informacji zawartych w deklaracji z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego obsługującego ewidencję. Powinny to uczynić w terminie 30 dni od dnia otrzymania deklaracji w postaci pisemnej. W przypadku istniejących i eksploatowanych (przed dniem 25 marca 2021 r.) źródeł ciepła i źródeł spalania paliw termin ten wynosi 6 miesięcy od dnia otrzymania deklaracji.

Należy wskazać, że do wprowadzania danych do systemu teleinformatycznego przez pracowników urzędu gminy/miejskiego/miasta niezbędne jest ich uwierzytelnienie przez lokalnego administratora posiadającego dostęp do CEEB.

W ramach obowiązków organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego należy zwrócić także uwagę na obowiązek prowadzenia postępowania mandatowego zgodnie z przepisami k.p.w. celem wymierzenia kary grzywny, co stanowi konsekwencję wprowadzenia w art. 27h ust. 1 u.w.t.r. konsekwencji nieterminowego złożenia deklaracji, o którym mowa powyżej.

Dodatkowo wójt, burmistrz, prezydent miasta po przeprowadzeniu kontroli przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie źródeł spalania paliw, dla których wymagane jest złożenie deklaracji oraz w zakresie spełnienia wymagań określonych w uchwale antysmogowej, a także po przeprowadzeniu kontroli przestrzegania i stosowania przepisów u.c.p.g. w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi i pozbywania się nieczystości ciekłych MA OBOWIĄZEK sporządzenia protokołu czynności kontrolnych z wykorzystaniem systemu teleinformatycznego obsługującego ewidencję CEEB.

Nowelizacja nie wprowadziła dodatkowych źródeł finansowania gmin pod kątem realizacji nowych obowiązków związanych z CEEB.