Od 1.09.2017 r. na terenie województwa śląskiego obowiązuje uchwała, która wprowadziła ograniczenia w zakresie eksploatacji instalacji spalających paliwa. Od tej daty zakazane jest spalanie mułu węglowego, flotokoncentratu oraz węgla brunatnego. Uchwała została zaskarżona do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach przez dwie osoby fizyczne i jedną osobę prawną.
W skargach zarzucono, że uchwała sejmiku jest niezgodna z licznymi przepisami Konstytucji RP, między innymi z przepisami o prawie własności oraz hierarchiczności źródeł prawa. Strony wnosiły o stwierdzenie nieważności zaskarżonego aktu prawa miejscowego. Wykazując ich interes prawny, pełnomocnik podnosił, że korzystają oni z pieców węglowych, które zgodnie z uchwałą nie spełniają parametrów i muszą być wymienione. Z kolei w skardze wniesionej przez osobę prawną, interes prawny uzasadniano prowadzeniem działalności handlowej i możliwym spadkiem dochodów.
W odpowiedziach na skargi, pełnomocnik zarządu województwa wniósł o ich oddalenie. Podkreślił, że uchwała antysmogowa jest efektem rozciągniętych w czasie analiz wielu ekspertów. Natomiast u jej podstaw faktycznych leży przede wszystkim ustalenie, że coroczne oceny jakości powietrza na terenie województwa śląskiego wskazują na jego bardzo zły stan.
Rozpatrujący sprawę Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach oddalił skargę osób fizycznych oraz odrzucił skargę osoby prawnej.
W zakresie skargi osoby prawnej, sąd uznał, że nie ma ona interesu prawnego. Nie przekonała sądu, że wynika on z faktu, że zamierza rozpocząć seryjną produkcję elektrofiltrów. Natomiast ograniczenia i zakazy wprowadzone uchwałą oddziałują negatywnie na jej działalność, ponieważ mogą obniżyć wysokość obrotów i dochodów z prowadzonej działalności gospodarczej.
WSA stwierdził, że uchwała antysmogowa nie wprowadziła zakazu produkcji bądź sprzedaży jakiegokolwiek typu elektrofiltru, jak i nie nałożyła ich producentów jakichkolwiek obowiązków. Natomiast kwestia obaw o zyski dowodzi istnienia interesu faktycznego, a nie prawnego. Powyższe, w ocenie sądu, uzasadniało odrzucenie skargi.
Natomiast rozpoznając skargi osób fizycznych, sąd uznał, że są one adresatami zaskarżonej uchwały, której przepisy nakładają na nich obowiązki związane między innymi z wymianą pieca węglowego oraz określonego rodzaju paliw.
Odnosząc się do treści skargi, sąd wskazał, że liczne zarzuty, związane między innymi z wykraczaniem przez uchwałę poza ustawową delegację, naruszeniem przepisów Konstytucji o hierarchiczności źródeł prawa, wolności gospodarczej, prawa własności oraz niedyskryminacji są bezzasadne i nie znajdują oparcia w przepisach prawa.
WSA podkreślił, że uchwała nie narusza także zasady dopuszczalności ograniczeń wolności konstytucyjnych wyłącznie w drodze ustawy. Uzasadniając wskazał, że nie jest wolnością konstytucyjną prawo do korzystania z szkodliwych lub niebezpiecznych dla zdrowia i życia ludzi urządzeń służących do spalania paliw. Ponadto ograniczenia w tym zakresie dopuszcza ustawa o ochronie środowiska, w drodze stanowienia aktów prawa miejscowego.
Pierwszą uchwałę antysmogową wprowadzającą ograniczenia lub zakazy dotyczące eksploatacji kotłów, pieców i kominków uchwalił w styczniu 2016 r. Sejmik Województwa Małopolskiego. Podobne regulacje przyjęły także sejmiki województw śląskiego, opolskiego, mazowieckiego i łódzkiego.
Wyrok WSA w Gliwicach, sygn. akt II SA/Gl 903/17